Ένα δάσος δεν μπορεί ούτε να μετρηθεί ούτε να κοστολογηθεί επακριβώς. Ούτε η καταστροφή του. Ωστόσο, γνωρίζουμε πως η αποψίλωση των δασών έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια: νερού, θρεπτικών ουσιών, εδάφους, καθώς και προβλήματα αλατότητας, πλημμύρες ποταμών, τοπικές ξηρασίες, απώλεια ενδιαιτημάτων και αποσταθεροποίηση του κλίματος. Πώς τα κοστολογούμε αυτά;

Τα δάση συμπεριφέρονται διαφορετικά σε διαφορετικές ηλικίες. Τα παλαιά δάση είναι εδραιωμένα και δυνατά και επιστρέφουν 25 τοις εκατό του εαυτού τους κάθε χρόνο ως θρεπτική ουσία σε μορφή φύλλων, ριζών, σπόρων και λουλουδιών. Είναι γενναιόδωρα και παράγουν διαρκώς. Τα ηλικιωμένα δάση έχουν ειδικές λειτουργίες σε σχέση με τον άνεμο, τη βροχόπτωση, τη σκόνη, τον κύκλο απόδοσης θρεπτικών ουσιών και την προστασία. Τα νέα δάση είναι διαφορετικά. Ένα νέο δάσος είναι ένας αδηφάγος καταναλωτής θρεπτικών ουσιών που αποδίδει ελάχιστα στα εδάφη και στα άλλα φυτά και μολονότι παγιδεύει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, δεν μπορεί καν να συγκριθεί με την ποσότητα άνθρακα που υπάρχει αποθηκευμένος σε ένα ηλικιωμένο δάσος. Η αποψιλωτική υλοτομία των δασών αφαιρεί όλα τα παλιά μεγάλα δέντρα και αυτά που απομένουν είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις ασθένειες και στις κλιματικές καταστροφές όπως είναι οι μεγάλες καταιγίδες, το χαλάζι και η ξηρασία.

Το να σώσουμε τα παλιά δάση και να φυτέψουμε καινούργια παραμένει ο καλύτερος τρόπος να δεσμεύσουμε το πλεόνασμα του ατμοσφαιρικού άνθρακα το οποίο προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη και να μειώσουμε τη θερμότητα που αντανακλάται από τη γυμνή γη και άλλες επιφάνειες στην ατμόσφαιρα. Οι επιστήμονες τώρα λένε πως όταν η επιφάνεια των δασών στον κόσμο πέσει κάτω από 40 τοις εκατό από την αρχική του κάλυψη, τότε άλλα συστήματα θα καταρρεύσουν. Αυτό το 40 τοις εκατό φαίνεται να είναι ένα κρίσιμο σημείο για τη βιωσιμότητα του νερού, του εδάφους και των ποταμών.

Έχουμε ηθική υποχρέωση να:

• σώσουμε όλα τα εναπομείναντα παλιά δάση
• φυτέψουμε περισσότερα δέντρα για την αύξηση της υγροποίησης σε βροχερές προσήνεμες πλαγιές
• φυτέψουμε δάση για να διατηρήσουμε την αγνότητα του νερού σε ποτάμια, λίμνες, λιμνούλες, φράγματα και ρυάκια
• αντικαταστήσουμε όλα τα δάση που έχουμε χρησιμοποιήσει για τα προϊόντα τους
• φυτέψουμε δάση για τις μέλλουσες γενιές
• φυτέψουμε δάση για να σταθεροποιήσουμε τα φυσικά και τα καλλιεργημένα οικοσυστήματα.

Οι λειτουργίες ενός δάσους

Μπορούμε να δούμε τα δάση ως ζωντανούς οργανισμούς που εκτελούν ιδιαίτερες και μοναδικές διαδικασίες προκειμένου να συνεχιστεί η ζωή στη Γη. Ο πρωταρχικός σκοπός των δασών είναι να δώσουν στα εδάφη το χρόνο και τα μέσα να συγκρατήσουν και να καθαρίσουν το νερό στη γη πριν μετακινηθεί στα ποτάμια, στις λίμνες και στους υδροφορείς. Χρειάζεται ένα ολόκληρο δάσος για να το καταφέρει αυτό, όπου κάθε μεμονωμένο δέντρο εκπληρώνει τη συνεργατική του λειτουργία για να επιτευχθεί ο σκοπός του δάσους.

Το δάσος ως συνεταιρισμός

Όπως όλοι οι οργανισμοί, ένα δάσος έχει διάφορα μέρη. Δέντρα, θάμνοι, βότανα, χόρτα και εδαφοκαλυπτικά φυτά είναι τα «ακίνητα» είδη ενός δάσους και εκπληρώνουν ιδιαίτερες λειτουργίες. Για να το κάνουν αυτό, χρειάζονται επικονίαση, διασπορά σπόρων, λίπανση και καλλιέργεια. Άλλα είδη είναι «κινητά», όπως τα πουλιά, τα έντομα, τα θηλαστικά και οι αράχνες. Τα κινητά είδη εργάζονται για τα ακίνητα είδη και τα ακίνητα είδη τους παρέχουν τροφή, ασφάλεια, φαρμακευτικές ουσίες και υλικά για τις φωλιές τους. Μπορούμε να φανταστούμε το δέντρο και τους συνεργάτες του ως μια συντεχνία ή ένα waru.

Το waru: η συμπληρωματική σχέση μεταξύ οργανισμών. Ο κόκκινος ευκάλυπτος παρέχει ένα ασφαλές ενδιαίτημα για τα ζώα. Ως αντάλλαγμα τα ζώα εκπληρώνουν τις ανάγκες του δέντρου για επικονίαση, διασκορπισμό σπόρων και θρεπτικές ουσίες.

Μια μεγάλη έκταση φύτευσης ενός και μόνο είδους δέντρου όπως τα πεύκα είναι απλά μια φυτεία και όχι δάσος, εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού λειτουργιών και επιμέρους ενδιαιτημάτων και συστατικών της. Τα κύτταρα του δάσους Όταν φανταζόμαστε το δάσος σαν έναν ενιαίο οργανισμό, τότε το κάθε δέντρο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα κύτταρο του δάσους και το κάθε κύτταρο αποβάλλει το βάρος του πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του. Μόλις καταλάβουμε τον τρόπο που λειτουργούν, τότε θα δούμε πως τα δέντρα είναι θαύματα μηχανικής.

Τα δέντρα δεν είναι καθόλου ομοιόμορφα και τα πολλαπλά τμήματα του κάθε δέντρου είναι σαν μίνι οικοσυστήματα. Ο φλοιός, οι ρίζες, τα λουλούδια, τα φύλλα και τα διάφορα σημεία ανάπτυξης (μεριστώματα) περιλαμβάνουν αρκετά διαφορετικές ζώνες σε ένα δέντρο, και εκτελούν διαφορετικές λειτουργίες. Για να καταλάβουμε το δάσος, πρέπει να καταλάβουμε πώς λειτουργούν τα δέντρα με τον άνεμο, τον ήλιο και το νερό – όλα μέρος του κλίματος για το οποίο διαβάσαμε στο Κεφάλαιο 5. Τα δέντρα είναι υπέροχοι ρυθμιστές της ποιότητας του αέρα, της θερμοκρασίας, της υγρασίας και του ανέμου.

Απόσπασμα και εικόνες από το 7ο κεφάλαιο του βιβλίου:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας» (συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα είναι μαζεμένα στην κατηγορία: Οδηγός περμακουλτούρας
Διαβάστε περισσότερα για την περμακουλτούρα εδώ ή στην κατηγορία Permaculture