Από την εμπειρία μου, μόνο όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους και στοχαστικά ακουμπούν, μυρίζουν, κοιτάζουν, γεύονται και καταγράφουν, έχουν πλήρη συνείδηση του περιβάλλοντα χώρου. Συχνά, άνθρωποι που έχουν ζήσει σε έναν τόπο για πολλά χρόνια, εκπλήσσονται όταν αρχίζουν να χρησιμοποιούν όλες τους τις αισθήσεις πλήρως και λένε, «Δεν είχα ιδέα ότι το δέντρο ήταν εκεί … ή ότι το έδαφος ήταν τόσο καλό … ή τόσο ξηρό»!

Πιθανότατα να πάρει μία ή περισσότερες ζωές για να μάθουμε οποιαδήποτε τοποθεσία σε βάθος · εν τούτοις, αναπτύσσοντας την ικανότητα της παρατήρησης και την περιβαλλοντική μας συνείδηση αρχίζουμε να μαθαίνουμε τι να κάνουμε και πότε και συγχρόνως αντλούμε ευχαρίστηση από την άσκηση αυτή. Η καλή, ενδελεχής παρατήρηση οδηγεί στην πιο ακριβή κατανόηση των προβλημάτων, την εκτίμηση των πιθανοτήτων και τη λύση τους. Στα αρχικά στάδια, καταγράφουμε τα πάντα για να φτιάξουμε έναν λεπτομερή κατάλογο. Αυτό είναι απλά μια καταχώρηση πληροφοριών για το τι υπάρχει στη γη, στο σπίτι ή στο γραφείο μας και πώς όλα αυτά τα στοιχεία αλληλεπιδρούν. Αργότερα, θα χρησιμοποιήσουμε αυτή την απογραφή για να κάνουμε την ανάλυση της τοποθεσίας. Όλα θα συμβάλλουν με τον έναν ή άλλον τρόπο στο τελικό μας σχέδιο περμακουλτούρας.

Πρέπει να γνωρίσουμε τη γη μας προσωπικά, σε όλες της τις «διαθέσεις»: να μάθουμε τι υπάρχει επάνω της, γύρω της, αλλά και τι συμβαίνει μέσα της. Αφήνουμε τη γη να μορφοποιήσει τη σκέψη μας. Η Γη είναι γεμάτη λάθη, όπως κακώς τοποθετημένα φράγματα, σπίτια, καλλιέργειες μέχρι και κοινότητες. Ο χρόνος που ξοδεύουμε τώρα για να μάθουμε τη γη μας είναι η καλύτερή μας επένδυση. Πρέπει να ξοδεύουμε τόσο χρόνο παρατηρώντας, διερωτώμενοι και σκεπτόμενοι διεξοδικά, όσο ξοδεύουμε με το μολύβι και το χαρτί.

Τεχνικές και στρατηγικές για τη μελέτη της γης

Όταν ξεκινάμε να παρατηρούμε μπορεί να αισθανθούμε πως δεν έχει και πολλά να δούμε. Η παρατήρηση είναι μια δεξιότητα που αναπτύσσεται σταδιακά με το χρόνο. Φτάνουμε τελικά να νιώσουμε ότι εάν είμαστε περιορισμένοι σε έναν μικρό κήπο για την υπόλοιπη ζωή μας, ούτε θα μπορούσαμε ποτέ να γνωρίζουμε τα πάντα, αλλά ούτε και θα βαριόμαστε ποτέ.

Η απογραφή μαζί με την μετέπειτα ανάλυση της τοποθεσίας αποτελούν τη βάση για τον τελικό σχεδιασμό. Για να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα, χρειάζονται δύο ειδών πληροφορίες: εντός τοποθεσίας και εκτός τοποθεσίας.

Πληροφορίες εντός τοποθεσίας

Πρόκειται για τις πληροφορίες που μας δίνει η ίδια μας η γη. Συμπεριλαμβάνει τα δείγματα φυτών και χώματος, το να μετράμε και να νιώθουμε τα υγρά και τα στεγνά κομμάτια της γης, τους ανήλιους και προσήλιους προσανατολισμούς, όπως επίσης και τις παρατηρήσεις που καταγράφουμε στο σημειωματάριό μας.

Στοχευμένη παρατήρηση
Αυτή γίνεται στην πραγματική τοποθεσία και με ένα συγκεκριμένο θέμα ή πρόβλημα κατά νου. Μπορεί να είναι ένα πρόβλημα όπως η επέκταση των αγριόχορτων, ή η εδαφική διάβρωση.

Συμπεράσματα
Με τους όρους της περμακουλτούρας, συμπέρασμα θεωρείται η εξέταση μιας άλλης, παρόμοιας τοποθεσίας προκειμένου να βρεθεί μια σχεδιαστική λύση. Αν έχουμε σοβαρούς κρύους ανέμους και προσπαθούμε να σχεδιάσουμε καλούς ανεμοφράχτες, τότε ψάχνουμε για μια παρόμοια τοποθεσία όπου οι ανεμοφράχτες – είτε φυσικοί είτε τεχνητοί – είναι αποτελεσματικοί, τους αντιγράφουμε και ενσωματώνουμε οποιεσδήποτε αλλαγές χρειάζονται για να λειτουργήσει ο ανεμοφράχτης για μας. Η φύση είναι πλούσια σε παραδείγματα και είναι πολύ καλός μέντορας.

Διακρίνοντας τα μοτίβα
Αυτό περιλαμβάνει το να μπορούμε να συνδέουμε τις παρατηρήσεις με τα συμπεράσματά μας. Τα μοτίβα υπάρχουν στο χρόνο, στο χώρο και στις σχέσεις. Ένα πολύ εμφανές μοτίβο είναι αυτό της καθημερινής και εποχιακής κίνησης του ήλιου. Αν γνωρίζουμε ποιες ώρες και ποια εποχή θα είναι στη σκιά ο κήπος μας, τότε μπορούμε να επιλέξουμε τα φυτά που θα καλλιεργήσουμε με επιτυχία.

Βιωματική κατανόηση
Αυτό συμπεριλαμβάνει όλα όσα γνωρίζουμε για τον τόπο μας από την ίδια μας την εμπειρία του να βρισκόμαστε εκεί.

Ανάλυση
Η ανάλυση είναι μια πολύ καλή μέθοδος τοποθέτησης ενός νέου στοιχείου με ακρίβεια σε μια τοποθεσία διασφαλίζοντας πως κατά βάση θα καλύψει τις ίδιες του τις ανάγκες. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την τοποθέτηση ζώων σε ένα σύστημα.

Χαρτογράφηση
Αυτή είναι η μέθοδος που χρησιμοποιούμε για να καταγράψουμε τις παρατηρήσεις και τα ευρήματά μας σε χαρτί. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με ένα πρόχειρο σκίτσο όλων των χαρακτηριστικών και των μεταξύ τους σχέσεων ή μπορούμε να ζωγραφίσουμε ένα σχέδιο υπό κλίμακα.

Πληροφορίες εκτός τοποθεσίας

Όπως υπονοείται, αυτά είναι τα δεδομένα που μαζεύουμε από πηγές έξω από την τοποθεσία μας. Γενικά, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν χρειάζεται να βρούμε τα πρωτότυπα δεδομένα μόνοι μας γιατί οι πληροφορίες που θέλουμε ήδη υπάρχουν κάπου. Ανοίγουμε τον τηλεφωνικό κατάλογο και ξεκινάμε με τις δημόσιες υπηρεσίες. Καλό είναι να διερευνήσουμε τους τοπικούς συλλόγους (ανθοκομικούς ή καλλιεργητικούς συλλόγους, ιστορικούς ή πολιτιστικούς συλλόγους κτλ.), χρήσιμο είναι επίσης να επισκεφθούμε την τοπική βιβλιοθήκη και να μιλήσουμε με τους ηλικιωμένους κατοίκους της περιοχής μας – όλα αυτά είναι υπέροχες πηγές πληροφοριών.

Απόσπασμα και εικόνες από το 9ο κεφάλαιο του βιβλίου:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας» (συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ 
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα είναι μαζεμένα στην κατηγορία: Οδηγός περμακουλτούρας
Διαβάστε περισσότερα για την περμακουλτούρα εδώ ή στην κατηγορία Permaculture