Αυτό το κεφάλαιο χρησιμοποιεί την ηθική δεοντολογία και τις αρχές σχεδιασμού για να μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε ένα σταθερό παραγωγικό αγρόκτημα που να μπορεί να αντέξει τα όποια ακραία φαινόμενα ξηρασίας και πλημμύρας (τα αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη). Κάνει μια εισαγωγή στις αρχές της βιώσιμης γεωργίας και προτείνει κάποιες στρατηγικές, τις οποίες εμείς, με φαντασία και εμπειρία, μπορούμε να εξελίξουμε σε τεχνικές.

Η Ζώνη III έχει να κάνει με το σχεδιασμό και τη στρατηγική για παραδοσιακά, εμπορικά γεωργικά συστήματα όπως οι καλλιέργειες ευρείας κλίμακας και βοσκής οποιουδήποτε μεγέθους σε οποιοδήποτε κλίμα. Δεν έχει να κάνει με τεχνικές. Η έλλειψη δεξιοτήτων σχεδιασμού έχει συνεισφέρει τρομερά στην υποβάθμιση της αγροτικής γης, κάτι που μπορεί να αντιστραφεί με καλό σχεδιασμό. Οι αρχές που διερευνώνται εδώ είναι εξίσου χρήσιμες και σχετικές είτε έχουμε ήδη ένα αγρόκτημα είτε σκοπεύουμε να αγοράσουμε ένα.

Οι Ζώνες I και II παραμένουν αναπόσπαστα κομμάτια του σχεδίου του αγροκτήματος, όχι μόνο γιατί είναι οι πιο εντατικές περιοχές παραγωγής, αλλά επειδή προσθέτουν στη επισιτιστική και στην υδατική μας ασφάλεια, διεξάγουν πολύτιμες οικολογικές λειτουργίες και μας βοηθούν να επιβιώσουμε ακόμα και εάν αποτύχει η αρχική μας επιχείρηση. Είναι ειρωνεία της τύχης το πώς στην Αυστραλία το 2003, οι γεωργοί που παρασύρθηκαν από την αποτυχία των παγκοσμίων τιμών του μαλλιού και του σιταριού, δέχτηκαν ανθρωπιστική βοήθεια σε τρόφιμα από φιλανθρωπικά ιδρύματα, γιατί κανείς τους δεν καλλιεργούσε την τροφή του. Συνήθως υπάρχει μία κύρια επιχείρηση εισοδήματος· ωστόσο, ένα δευτερεύον εισόδημα θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη για να μειώσει τα ρίσκα της αγοράς και του περιβάλλοντος. Ας θυμόμαστε να μην κρατάμε όλο μας το νερό σε μία δεξαμενή.

Σε μικρά κομμάτια γης ή στις πόλεις ή στα προάστια, μπορούμε να συνδυάσουμε τις Ζώνες II και III. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ενσωματώνοντας ένα σύστημα βοσκής για μικρά ζώα (κότες, μέλισσες, πάπιες) στη Ζώνη II· καλλιεργώντας τη χλωρή λίπανση για τα οπωροφόρα δέντρα· ή ίσως καλλιεργώντας μια μικρή έκταση κριθαριού ή σιταριού. Ας δούμε το σχέδιο του Ρομπ στην παρακάτω εικόνα για το πώς έχει συνδυάσει τις Ζώνες II και III.

Το μέγεθος της γης είναι λιγότερο σημαντικό για το εισόδημα ή την αυτάρκεια απ’ ό,τι η εντατικότητα της παραγωγής, το καλό έδαφος, το νερό και η προστασία. Η Ζώνη III είναι διαφορετική σε διαφορετικά κλίματα και τοποθεσίες. Παραδοσιακά χρησιμοποιείται για:
• βασικές τροφές όπως το ρύζι, κριθάρι, βρώμη, κεχρί, καλαμπόκι, αμάρανθο, σόργο, πατάτες και σίκαλη
• μεγαλύτερης κλίμακας βιολογικά φρούτα και πουλερικά, ή για να αυξήσει την επιχείρηση της Ζώνης II
• ξηρούς καρπούς
• εκτροφή ζώων αγοράς όπως αγελάδες για γάλα, αλπάκα, λάμα, πρόβατα, κατσίκια, γουρούνια, ελάφια και, εξαρτάται από τη χώρα, μικρότερα ενδημικά ζώα
• εμπορικές καλλιέργειες όπως το καουτσούκ, ελαιοφόρα φυτά, ίνες, βαφές και ούτω καθεξής.

Η Ζώνη III δεν είναι κατάλληλη για πολύ ξηρές περιοχές ή περιοχές με εύθραυστα εδάφη που χαλάνε γρήγορα κάτω από βαριά καλλιέργεια ή άλλες δυσμενείς συνθήκες. Μερικά από τα χειρότερα γεωργικά προβλήματα του κόσμου προκύπτουν από την προσπάθεια να καλλιεργήσουμε εντατικά την περιθωριακή γη. Είναι καλύτερο να αφήνουμε αυτές τις περιοχές υπό την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.

Επιλογή τοποθεσίας

Η Ζώνη III είναι συνήθως μεγαλύτερη από τις Ζώνες I και II και συνδέεται με αυτές κατά κάποιον τρόπο. Με επίπεδη γη θα ήταν ο τρίτος ομόκεντρος κύκλος από την κατοικία μας. Εν τούτοις, με διαφορετική τοπογραφία το μοντέλο μεταβάλλεται για να ταιριάξει με τη γη.

Πρώτα μαθαίνουμε για τις ανάγκες, τις αποδόσεις και την ανθεκτικότητα της επιχείρησης και έπειτα βεβαιωνόμαστε πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες αυτές και σε αυτούς τους κρίσιμους παράγοντες και ποτέ δεν υποβαθμίζουμε ούτε ρυπαίνουμε το περιβάλλον.

Καλλιέργεια ανάμεσα σε δεντροστοιχίες

Επίσης γνωστή ως καλλιέργεια ανάμεσα σε θαμνοστοιχίες, η καλλιέργεια ανάμεσα σε δεντροστοιχίες είναι η γεωργική τεχνολογία που αποδεικνύεται πιο αποδοτική και παραγωγική για τη Ζώνη III. Χαρακτηρίζεται από τη μόνιμη δομή δέντρων που φυτεύεται μεταξύ αρόσιμων καλλιεργειών. Αυτή η γεωργική τεχνική ονομάζεται καλλιέργεια ανάμεσα σε θαμνοστοιχίες ή καλλιέργεια ανάμεσα σε δεντροστοιχίες γιατί τα δέντρα καλλιεργούνται σε φαρδιές σειρές και τα σπαρτά ή τα ζώα τοποθετούνται στους χώρους ανάμεσά τους ή στις ενδιάμεσες «λωρίδες».

Πλεονεκτήματα της καλλιέργειας ανάμεσα σε δεντροστοιχίες

• Αυξημένες αποδόσεις εξαιτίας των επιπρόσθετων θρεπτικών ουσιών και της οργανικής ύλης.
• Μείωση ή εξάλειψη χημικών λιπασμάτων.
• Βελτιωμένη ανακύκλωση θρεπτικών ουσιών γιατί οι σειρές των δέντρων εκμεταλλεύονται την υγρασία και τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται βαθιά μέσα στο έδαφος, τα οποία δεν είναι διαθέσιμα στα περισσότερα φυτά.
• Φυσική βελτίωση του εδάφους γιατί τα δέντρα τροποποιούν τις εδαφικές διακυμάνσεις και μειώνουν την απώλεια εδαφικής υγρασίας. Υπάρχει επίσης καλύτερη διείσδυση και μειωμένη απορροή του νερού.
• Λιγότερη διάβρωση εδάφους σε επικλινή γη, γιατί τα δέντρα λειτουργούν ως φυσικά εμπόδια στην κίνηση του εδάφους και του νερού.
• Επιπλέον αποδόσεις όπως η βοσκή, τα καυσόξυλα και η ξυλεία.
• Υγιέστερα ζώα γιατί υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία τροφής – τόσο από τα δέντρα όσο και από τα χόρτα.
• Βελτιωμένος έλεγχος αγριόχορτων – αρχικά λόγω σκίασης και αργότερα λόγω εδαφοκάλυψης.

Μειονεκτήματα της καλλιέργειας ανάμεσα σε δεντροστοιχίες

• Είναι πιθανός ο ανταγωνισμός μεταξύ των δέντρων και των άλλων καλλιεργούμενων φυτών για φως, νερό και θρεπτικά συστατικά.
• Μείωση της περιοχής της καλλιέργειας από τις σειρές δέντρων.
• Απαιτείται πρόσθετη εργασία για την εγκατάσταση του συστήματος.
• Κάποιοι περιορισμοί στην ευελιξία χρήσης της γης.

Συνολικά, τα πλεονεκτήματα της καλλιέργειας ανάμεσα σε δεντροστοιχίες φαίνεται να υπερτερούν των μειονεκτημάτων.

Το κεφάλαιο αυτό καλύπτει επίσης κρίσιμα ζητήματα για τη Ζώνη III, κατάλληλες προετοιμασίες και είδη για τις δεντροστοιχίες, τη μέθοδο φυσικής καλλιέργειας του Φουκουόκα, πληροφορίες για την καλλιέργεια ξηρών καρπών και το ρόλο των ζώων στη Ζώνη III.

Απόσπασμα και εικόνες από το 15ο κεφάλαιο:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας»
(συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ 
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα μαζεμένα: Οδηγός περμακουλτούρας
Τι είναι η περμακουλτούρα;  Περισσότερα άρθρα περμακουλτούρας.