Το νερό είναι ζωή. Η διαχείρισή του είναι ένα από τα κυριότερα θέματα της περμακουλτούρας. Το νερό είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο θέμα του εικοστού-πρώτου αιώνα, είτε γιατί είναι πάρα πολύ είτε γιατί είναι πολύ λίγο.

Το καθαρό πόσιμο νερό δεν είναι πλέον ελεύθερα διαθέσιμο στους περισσότερους από εμάς στη Γη. Τα ποτάμια και οι λίμνες που βρίσκονται κοντά σε πόλεις δεν παρέχουν πόσιμο νερό, η επεξεργασία του νερού με χλώριο και αμμωνία προκειμένου να καταστραφούν τα παθογόνα σημαίνει πως οι άνθρωποι πρέπει να πληρώσουν για να έχουν ασφαλές πόσιμο νερό και άμεση υγεία, ενώ παράλληλα οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των απολυμαντικών ουσιών είναι άγνωστες. Τα ποτάμια, οι λίμνες, οι υγροβιότοποι, οι βάλτοι και οι υδροφορείς αδειάζουν και αποστραγγίζονται χάριν της άρδευσης, της στέγασης, της εξόρυξης μεταλλευμάτων, της βιομηχανικής ανάπτυξης ή χρησιμοποιούνται ως σκουπιδότοποι.

Το γλυκό νερό είναι ο πιο κρίσιμος πόρος της γης. Μερικοί οργανισμοί μπορούν να ζήσουν χωρίς οξυγόνο, αλλά δεν γνωρίζουμε κανέναν οργανισμό που να μπορεί να ζήσει χωρίς νερό. Και όμως, παίρνουμε το νερό τόσο πολύ ως δεδομένο που είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε πόσο κρίσιμο είναι για την επιβίωσή μας επάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη.

Η ποσότητα του νερού στον κόσμο είναι περιορισμένη· ανακυκλώνεται συνέχεια και αλλάζει μορφή από υγρό σε στερεό και σε αέριο. Κινείται από τους αλμυρούς ωκεανούς σε φρέσκα όμβρια ύδατα, πάγο, ποτάμια και εδάφη και επιστρέφει στο θαλασσινό νερό με έναν τρόπο ο οποίος είναι μοναδικός στο ηλιακό μας σύστημα.

Από το συνολικό όγκο του νερού στον κόσμο, όμως, μόνο το 3% είναι γλυκό νερό, και από αυτό, μόνο το 0,03% είναι στη διάθεσή μας ως πόσιμο. Το υπόλοιπο συγκρατείται σε καλύμματα πάγου, στα σύννεφα, στη βλάστηση, στα εδάφη και στους υδροφορείς. Και εδώ τελειώνει η γιορτή. Κινούμαστε προς μια εποχή μείωσης του νερού – όχι ξηρασίας, γιατί αυτό υπονοεί πως η βροχόπτωση θα επιστρέψει στο πρωτύτερό της μέσο όρο. Αντί αυτού, υπάρχει μια σταθερή σταδιακή μείωση στη μέση βροχόπτωση. Όμως, το αν θα αυξηθεί ή θα μειωθεί η εισροή του νερού κατά τη διάρκεια της ζωής μας εξαρτάται από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή ή υπερθέρμανση του πλανήτη, ευθύνεται για την αύξηση της υδατικής ανεπάρκειας κατά 20% στην ανατολική Αυστραλία και για τις σοβαρές πλημμύρες και καταιγίδες κατά μήκος των τροπικών ανατολικών ακτών των ηπείρων.

Εξαιτίας της φύσης του νερού, οι σχεδιασμοί περμακουλτούρας πρέπει να υπακούουν στην αρχή της προφύλαξης για την υδατική ασφάλεια και ο σχεδιασμός τοποθεσιών να γίνεται σαν να πρόκειται να υπάρξει άμεση και συνεχής μείωση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων και απότομη αύξηση του κόστους του νερού. Η περμακουλτούρα έχει δύο ηθικές επιταγές για τη χρήση του νερού:
• Ζούμε μέσα στον προϋπολογισμό του νερού που διαθέτουμε – δεν χρησιμοποιούμε περισσότερο από τη βροχόπτωση της περιοχής μας.
• Επαναχρησιμοποιούμε και ανακυκλώνουμε το νερό.

Ο έλεγχος χρήσης νερού
Για να εξασφαλίσουμε μόνιμη υδατική επάρκεια χρειαζόμαστε αρκετό νερό από μια βέβαιη πηγή όλο το χρόνο για πόση, μαγειρική και όλες τις μορφές πλυσίματος. Ο κήπος θα πρέπει να ποτίζεται από τα γκρίζα νερά. Στην περμακουλτούρα κάθε μείζον θέμα όπως το νερό, η ενέργεια ή η τροφή, απαιτεί να προβλέψουμε και να σχεδιάσουμε δύο ή περισσότερες ξεχωριστές πηγές, για την περίπτωση που μία από αυτές υποστεί ζημιά, μόλυνση ή κλοπή. Συνεπώς, αν χρησιμοποιούμε νερό από δεξαμενή, τότε καλύτερα να έχουμε δύο μικρότερες δεξαμενές αντί για μία μεγάλη. Μπορούμε επίσης να έχουμε νερό δικτύου και μία δεξαμενή ή ένα προστατευμένο φράγμα και μία δεξαμενή κ.ο.κ. Αν ελέγξουμε τα εισερχόμενα, τότε μέχρι και το νερό του φράγματος μπορεί να διηθηθεί και να βραστεί. Γενικά, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το νερό πρώτης κατηγορίας είναι για πόση και μαγείρεμα και το νερό δεύτερης κατηγορίας για ντουζιέρες, τουαλέτες, κήπους και πλύσιμο.

Πηγές νερού και ρίσκα
• Το νερό δικτύου μπορεί να είναι ευάλωτο στην απώλεια, την εξάντληση, τις τοξίνες, την κατανομή και τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις τιμών.

• Το νερό μιας δεξαμενής ή των ομβρίων υδάτων μέσα στις πόλεις μπορεί να είναι αβέβαιης ποιότητας, αλλά με αυτό κάλλιστα μπορούμε να αντικαταστήσουμε το νερό του δικτύου για να ποτίσουμε τον κήπο, να καθαρίσουμε το αυτοκίνητο, να το χρησιμοποιήσουμε για το πλυντήριο ρούχων και το καζανάκι της τουαλέτας.

• Μια πηγή μπορεί να στερέψει.

• Το νερό ενός ποταμού δεν είναι ούτε αξιόπιστο ούτε ασφαλές.

• Το νερό που αντλείται από γεώτρηση ανήκει στη γη, και εκτελεί ειδικές λειτουργίες. μπορεί επίσης να γίνει αλμυρό ή και να στερέψει. Η χρήση του νερού από γεωτρήσεις έχει οδηγήσει σε προβλήματα ρύπανσης από αρσενικό στη νοτιοανατολική Ασία και πολλές άλλες περιοχές, και σε προβλήματα αλατότητας στην ανατολική ακτή της Ινδίας. Στο μέλλον, οι περισσότερες κυβερνήσεις θα μετρούν τη χρήση νερού από γεωτρήσεις και θα χρεώνουν για το νερό. Η UNICEF έχει κάνει μία στροφή – από το να θεωρεί τις γεωτρήσεις ως τη μοναδική πηγή νερού, τις βλέπει πλέον μόνο ως συμπληρωματικές πηγές ύδρευσης, προσπαθώντας έτσι να ανακουφίσει τα προβλήματα που προκαλούνται από τις γεωτρήσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες.

• Τα κανάλια τήξης νερού μπορεί να υποκλαπούν και το νερό να μολυνθεί πιο ψηλά από όπου χρησιμοποιείται.

Απόσπασμα και εικόνες από το 4ο κεφάλαιο του βιβλίου:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας» (συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Το μυστικό του νερού ως απαραίτητο συστατικό της νέας Γης
Όλα τα αποσπάσματα θα τα βρείτε στην κατηγορία: Οδηγός περμακουλτούρας
Διαβάστε περισσότερα για την περμακουλτούρα εδώ ή στην κατηγορία Permaculture