Τα φυσικά δάση (δρυμοί) προστατευόμενων ειδών είναι αυτόχθονα, παλαιά ή αναγεννημένα δάση. Όπως ο κήπος της Ζώνης I μας παρέχει διατροφική ασφάλεια, έτσι αυτά τα δάση είναι το κύριο στήριγμα, η υγιής ραχοκοκκαλιά του τοπίου μας. Έχουν εξελιχθεί σε διάστημα εκατομμυρίων χρόνων, έχοντας υποστεί όλη την πίεση της φυσικής επιλογής, οπότε αυτό που βλέπουμε είναι ένα πολύ εκλεπτυσμένο, πολύπλοκο σύστημα, όμορφα προσαρμοσμένο για να επιβιώσει στα εδάφη, την τοπογραφία και το κλίμα όπου ζούμε.

Τα δάση είναι με τέτοιο τρόπο ισορροπημένα ώστε αν αφεθούν ανενόχλητα να είναι τελείως αυτοσυντηρούμενα. Όταν αλλάζει το περιβάλλον, τότε, με το χρόνο, και τα δάση αλλάζουν. Πρόκειται για θαύματα. Έτσι οι ευκάλυπτοι και οι ακακίες έγιναν τα χαρακτηριστικά δέντρα της Αυστραλίας – ανταποκρινόμενα στο γενικό θάνατο της ηπείρου. Τα δέντρα είναι χαρακτηριστικά ενός τόπου.

Παντού στον κόσμο, τα φυσικά δάση καταστρέφονται ραγδαία και τα εναπομείναντα δάση υποφέρουν από τις επιδρομές ζιζανίων και άγριων ζώων. Είναι σχεδόν αδύνατον να αποκαταστηθεί η φυσική δασώδης έκταση ακριβώς γιατί είδη τα οποία δεν γνωρίζουμε καν μπορεί να έχουν εξαφανιστεί. Οι άνθρωποι γρήγορα ξεχνούν όταν υλοτομούνται τα δάση και θεωρούν τα επακόλουθα αποδυναμωμένα τοπία ως φυσικά.

Αν και μερικά μη-ξυλώδη προϊόντα (ΜΞΠ) μπορούν να συλλεχθούν, τα δέντρα δεν θα πρέπει ποτέ να κόβονται. Τα φυσικά δάση πρέπει να παραμένουν αναφαίρετα.

Ιδρύοντας φυσικά δάση σε εκχερσωμένη ή αγροτική γη

Ο μαρασμός, όπως και η αλάτωση, είναι ένα τόσο σοβαρό και ευρύ φαινόμενο της αγροτικής γης που αξίζει να ξαναθυμηθούμε τις αιτίες του:
• η παραγωγή σιτηρών και η βοσκή
• τα υψηλά επίπεδα αζώτου
• ο πολλαπλασιασμός των σκαραβαίων στα βοσκοτόπια
• η βαθμιαία αύξηση των παρασίτων που αποσκελετώνουν τα δέντρα
• η έλλειψη των μεσαίου ύψους φυτών όπως η Bursaria (είδος πιτόσπορου, αυτόχθονο της Αυστραλίας)
• η απώλεια των αρπακτικών πουλιών και εντόμων
• το κάψιμο της γης (από τους ανθρώπους) που προκαλεί την αύξηση της ψώρας (Phytophthora cinnamomi) και την αφαίρεση της κύριας δεντροκάλυψης.

Είναι αδύνατον να ιδρύσουμε ένα «φυσικό» δάσος σε εκχερσωμένη γη ή σε γη υπό μαρασμό διότι δεν μπορούμε να ξέρουμε τι ήταν εκεί αρχικά, ούτε τις αναλογίες των πληθυσμών των ειδών. Η ίδια η πράξη της εκχέρσωσης των δασών αλλάζει τα εδάφη και τα μικροκλίματα προς το χειρότερο και συνήθως κάνει πιο δύσκολη την επαναφύτευση. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές στρατηγικές για να εγκαταστήσουμε τη βασική δομή για ένα φυσικό δάσος.

Στρατηγικές για αποψιλωμένο έδαφος κατά μήκος ποταμών, λόφων, δρόμων και αγροτικής γης

• Ξεκινάμε τη φύτευση με αυτόχθονα φυτά εποικιστές.
• Περιφράσσουμε μια περιοχή εκχερσωμένης γης και αφαιρούμε τα αγριόχορτα κόβοντάς τα ή με εδαφοκάλυψη ή χρησιμοποιώντας ζώα ως «τρακτέρ». Όταν εξυγιαίνουμε ένα ποτάμι ή ένα μεγάλο ρυάκι, περιφράσσουμε 30 μέτρα από τη γραμμή του ρέματος και στις δύο πλευρές (βλ εικόνα δίπλα).
• Ελέγχουμε τους πληθυσμούς των ζιζανίων όπως τα κουνέλια (και τους λαγούς) τα οποία μπορούν να καταστρέψουν τα καινούργια φυτά.
• Ένα όριο (φράχτης) με πάχος 600 μέτρα φιλτράρει τον άνεμο από τη σκόνη, τα άγρια σπόρια, τους ιούς και τα παρασιτικά έντομα και αποτρέπει την είσοδο άγριων ζώων. Επίσης δροσίζει ή ζεσταίνει ανέμους, μειώνοντας τις ακραίες ταχύτητες και θερμοκρασίες.
• Ένα μεγάλο δέντρο, όταν περιφράσσεται, μπορεί να ρίξει αρκετό σπόρο ώστε να παραγάγει ένα αρκετά πυκνό δασύλλιο (βλ. εικόνα παρακάτω).

• Ενθαρρύνουμε τα πουλιά να διασπείρουν σπόρους με τα περιττώματά τους, τοποθετώντας πασσάλους στο έδαφος για να λειτουργήσουν ως κούρνιες.
• Ξεβοτανίζουμε προσεκτικά καθώς ξεκινούν να αναπτύσσονται τα φυτά.

Οι ζώνες προστασίας θα χρειάζονται πάντα διαχείριση. Παρακολουθούμε για σημάδια αναγέννησης της γης. Στην Αυστραλία, οι έχιδνες είναι σημάδι υγείας του οικοσυστήματος. (ΣτΕ. Στην Ελλάδα, το ίδιο ισχύει για τους σκαντζόχοιρους.)

Το κεφάλαιο αυτό καλύπτει επίσης τις οικολογικές λειτουργίες των φυσικών δρυμών, τη χωροθέτηση και μέγεθος της Ζώνης V, τις αιτίες υποβάθμισης των δασών, πώς μιμούμαστε τη φύση όταν φυτεύουμε και τη διαχείριση αγριόχορτων.

Απόσπασμα και εικόνες από το 17ο κεφάλαιο:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας»
(συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ 
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα μαζεμένα: Οδηγός περμακουλτούρας
Τι είναι η περμακουλτούρα;  Περισσότερα άρθρα περμακουλτούρας.