Εδώ και εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι φυτεύουν δέντρα για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών σε ξυλεία και άλλα προϊόντα των δέντρων. Στην Ευρώπη και την Ασία τα δάση φυτεύτηκαν από κυβερνήτες, από εκκλησίες και από δημοτικές αρχές. Με τη φύτευση των δέντρων έδειχναν πρακτικά και συμβολικά την πίστη και την ελπίδα τους στο μέλλον. Φύτευαν δέντρα για ξυλεία αλλά και για τα μη-ξυλώδη προϊόντα (ΜΞΠ), όπως καρπούς, σπόρους, χρωστικές ουσίες, έλαια, φλοιούς, εδαφοκάλυψη και άλλα προϊόντα που μπορούν να συλλεχθούν χωρίς να κοπούν τα δέντρα.

Σε όλη την ανατολική και νότια Ασία οι άνθρωποι πάντα καθιέρωναν (καθιστούσαν, δηλαδή, ιερά) κάποια δέντρα και έκαιγαν θυμίαμα στη βάση τους για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους για όλα όσα τους προσφέρουν. Στην Τασμανία πελώρια αρχαία δάση εκατοντάδων ετών υλοτομούνται για φτηνά ροκανίδια. Τα δάση αποτελούν παραδείγματα της προσέγγισής μας στη φύση και το μέλλον.

Τα δέντρα είναι απαραίτητα για τις διαδικασίες ζωής που συντηρούν τον καθαρό αέρα, το νερό και το υγιές έδαφος. Ο βιολόγος E. O. Wilson στο βιβλίο του Biodiversity («Βιοποικιλότητα») δίνει στοιχεία που αποδεικνύουν πως σε περιοχές όπου η κάλυψη με δέντρα πέφτει κάτω από 30 τοις εκατό του αρχικού δάσους, άλλες ζωτικές διαδικασίες αρχίζουν να καταρρέουν. Τα ποτάμια γεμίζουν ιλύ και μετατρέπονται σε έλη, τα εδάφη υφίστανται διάβρωση και η ποιότητα του αέρα υποβαθμίζεται. Ο Τζέιμς Λάβλοκ, επιφανής επιστήμονας, ισχυρίζεται πως όταν αυτά τα φυσικά συστήματα καταρρέουν, με τη σειρά τους επηρεάζουν άλλες βιο-περιοχές όπως οι έρημοι και οι πολικές περιοχές, για παράδειγμα, οι βροχές των μουσώνων πέφτουν σε μια άλλη ήπειρο ή οι κυκλώνες προκύπτουν πιο συχνά. Μπορούμε τώρα να το δούμε να συμβαίνει. Ο Jared Diamond στο βιβλίο του Collapse («Κατάρρευση») παρέχει πειστικές αποδείξεις για αυτή την αποσταθεροποίηση.

Σε αυτό το κεφάλαιο εξετάζονται τα μικρά και τα μεγάλα δάση για τα προϊόντα τους στο πλαίσιο μιας αγροτικής επιχείρησης. Η συγκομιδή των προϊόντων γίνεται με την ελάχιστη κοπή δέντρων.

Κάθε προάστιο, πόλη και φάρμα χρειάζεται ένα δάσος αφενός για να ικανοποιεί τις ανάγκες του και αφετέρου για να συντελούνται κάποιες βασικές οικολογικές λειτουργίες.

Αρκετά δέντρα χρειάζεται να επαναφυτευτούν ώστε να καλυφτούν όλες οι ανάγκες σε ξυλεία και ΜΞΠ που χρησιμοποιούμε – είναι κάτι σαν να βάζουμε λεφτά στην τράπεζα.

Φυτεύουμε ένα δάσος αν έχουμε πρόσβαση σε αγροτική γη ή, αν ζούμε σε κάποιο προάστιο ή πόλη, ψάχνουμε να δούμε πού υπάρχει διαθέσιμη δημόσια έκταση. Είναι σημαντικό όλοι μας να προσπαθήσουμε να επαναφυτεύσουμε όλα τα δέντρα που έχουμε χρησιμοποιήσει κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Τα δασαρχεία δεν το κάνουν. Πόσα δέντρα χρειάζονται για όλο το χαρτί, όλα τα καυσόξυλα, όλα τα έπιπλα και όλα τα προϊόντα δέντρων που χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος; Χρειαζόμαστε δύο μεγάλα δέντρα ανά άτομο κάθε μέρα για την υπόλοιπή μας ζωή.

Ίσως έχουμε παρατηρήσει πως στις Ζώνες II και III επίσης αυξάνουμε τη μόνιμη κάλυψη δέντρων και θάμνων με οπωρωφόρα δέντρα, δέντρα ξηρών καρπών, δέντρα ανεμοφραχτών, δεντροστοιχίες και δέντρα στις ζώνες προστασίας. Σταθεροποιούμε το περιβάλλον μας αυξάνοντας την βιοποικιλότητα και γινόμαστε πιο αυτάρκεις.

Δασοκομική καλλιέργεια και οικόσιτα φυτοφάγα ζώα

Εκτάσεις από 2 έως 16 εκτάρια (20 έως 160 στρέμματα) θα υποστηρίξουν ένα αυτο-συντηρούμενο δάσος. Οι μικρότερες εκτάσεις θα χρειαστούν περισσότερη δουλειά για να τις ποτίσουμε και να τις κρατήσουμε καθαρές από τα αυτοφυή.

Τα πρώτα δέντρα που φυτεύονται είναι τα αζωτο-δεσμευτικά είδη και τα φυτά εποικιστές που λειτουργούν ως βοηθητικά για την μετέπειτα φύτευση των φυντανιών από είδη που έρχονται τελευταία στην οικολογική διαδοχή. Αυτές οι πρώτες φυτεύσεις συμπεριλαμβάνουν δέντρα που χρησιμοποιούνται για την τροφή των ζώων βοσκής. Τα είδη που έρχονται τελευταία στην οικολογική διαδοχή επιλέγονται για τις αποδόσεις τους και για το περιβάλλον μας. Πολλά πολύτιμα δέντρα ξυλείας δεν θα αναπτυχθούν σε μονοκαλλιέργεια γιατί χρειάζονται συγκαλλιέργεια με ένα συντροφικό θάμνο ή είδος δέντρου (συχνά ένα αζωτοδεσμευτικό είδος). Μπορούμε να βρούμε λίστες δέντρων ξυλείας από το τοπικό μας δασαρχείο ή την υπηρεσία Εθνικών Δρυμών.

Τα δέντρα φυτεύονται κοντά-κοντά σε γραμμές και σε φαρδιές σειρές. Αυτό ενθαρρύνει την ευθεία ανάπτυξη των κορμών των δέντρων. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη διάμετρο της κόμης των ώριμων δέντρων. Οι περισσότεροι καλοί κατάλογοι και βιβλία δέντρων μας δίνουν αυτές τις διαστάσεις.

Τα ζώα βοσκής εισάγονται στο δάσος καθώς ωριμάζουν τα δέντρα – από τρία μέχρι έξι χρόνια – πράγμα το οποίο εξαρτάται από το κλίμα και το είδος. Η βοσκή είναι ελεγχόμενη με μικρό αριθμό ζώων. Σε αυτό το στάδιο τα βραχύβια είδη εποικιστές θα έχουν πεθάνει με φυσικό τρόπο ή θα έχουν υλοτομηθεί για τις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις τους, όπως εδαφοκάλυψη, πάσσαλοι και καυσόξυλα. Ζώα όπως τα βοοειδή που εκτρέφονται για το κρέας τους, τα μεγάλα ελάφια, τα λάμα, οι στρουθοκάμηλοι ή τα πρόβατα που εκτρέφονται για το μαλλί τους, βόσκουν τα χόρτα και το τριφύλλι στο χαμηλότερο επίπεδο, το οποίο αναπτύσσεται καλά κάτω από το φως που φιλτράρεται από τα δέντρα. Η παρακάτω εικόνα δείχνει πώς εξελίσσεται το δάσος μας.

Στην ωριμότητα 500 – 1000 δέντρα υψηλής αξίας ανά εκτάριο (10 στρέμματα) σχηματίζουν το λειτουργικό μας δάσος και υποστηρίζουν τα ζώα βοσκής. Κάθε χρόνο συλλέγουμε, αντικαθιστούμε και επαναφυτεύουμε για να κρατήσουμε αυτό τον αριθμό μόνιμης κάλυψης δέντρων για πάντα.

Το κεφάλαιο αυτό καλύπτει επίσης τη δασοκομική καλλιέργεια με άγρια φυτοφάγα ζώα, θέματα χωροθέτησης της Ζώνης IV και εμπεριέχει μία ανάλυση αποδόσεων, ειδών και διαχείρισης για δάση συγκομιδής.

Απόσπασμα και εικόνες από το 16ο κεφάλαιο:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας»
(συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

 Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ 
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα μαζεμένα: Οδηγός περμακουλτούρας
Τι είναι η περμακουλτούρα;  Περισσότερα άρθρα περμακουλτούρας.