Οι ζώνες και οι τομείς είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τις κύριες μεθόδους σχεδιασμού της περμακουλτούρας, προκειμένου να συνδυάσουμε τις πληροφορίες μαζί με την κατανόησή μας πάνω σε ένα σχέδιο. Μπορούμε να τις εφαρμόσουμε σε νέα, «γυμνή» γη ή σε γη που ήδη χρησιμοποιείται αλλά θέλουμε να την κάνουμε πιο βιώσιμη, ίσως με βιολογικές μεθόδους ή τροποποιώντας υπάρχουσες επιχειρήσεις. Αυτό ονομάζεται μετασκευή της γης ή κυλιόμενη περμακουλτούρα.

Ανάλυση τομέων

Σε αυτή τη σχεδιαστική μέθοδο παρατηρούμε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα – βορρά, νότο, ανατολή και δύση – και τα συσχετίζουμε με την κίνηση του ανέμου, του ήλιου και του νερού καθώς και με μικροκλιματικούς παράγοντες. Αυτή η ανάλυση ξεκινά παρατηρώντας τους παράγοντες που πηγάζουν έξω από τα όριά μας και παίρνοντας κάθε προσανατολισμό με τη σειρά, σημειώνουμε πώς οι ανανεώσιμες ενέργειες επηρεάζουν ολόκληρη την ιδιοκτησία.

Σημείωση:: Στην Ελλάδα ισχύει το αντίθετο για τους ανέμους, πχ. οι κρύοι άνεμοι έρχονται από το Βορρά και οι καυτοί άνεμοι από το Νότο.

Ζώνες

Οι ζώνες βοηθούν τους σχεδιαστές να χωροθετήσουν τις επιχειρήσεις στη γη ώστε να πετύχουν ελάχιστες εισροές, ανακύκλωση πόρων, υψηλές αποδόσεις, μικρό κόστος συντήρησης και ανθεκτικότητα. Ο αριθμός των χρήσιμων συνδέσεων που γίνεται μεταξύ των στοιχείων είναι κρίσιμος για τη βιωσιμότητα της κάθε ζώνης. Μπορούμε να δούμε τις ζώνες ως μια σειρά ομόκεντρων κύκλων, ξεκινώντας από το κέντρο του σπιτιού ως Ζώνη 0 και δουλεύοντας προς τα έξω. Η τοποθέτηση των φυτών, ζώων και οικοδομών σε κάθε ζώνη εξαρτάται από τις αποδόσεις, τις λειτουργίες και τις ανάγκες συντήρησής τους. Για παράδειγμα, οι κότες τοποθετούνται αρκετά κοντά στο σπίτι γιατί κάνουν αυγά τις περισσότερες μέρες και απαιτούν μια συνεχόμενη παροχή καθαρού νερού, ενώ μια βερικοκιά, που αποδίδει όλο της τον καρπό μέσα σε μερικές μέρες του χρόνου και χρειάζεται λιγότερο πότισμα και τάισμα, είναι πιο μακριά από το σπίτι. Ο χωρισμός σε ζώνες που είναι η βασική στρατηγική σχεδιασμού της περμακουλτούρας, αποδίδει μια τεράστια γκάμα βιοποικιλότητας και βιομάζας σε σύγκριση με μια παρόμοια περιοχή μονοκαλλιέργειας.

Υπάρχουν έξι ζώνες, ξεκινώντας με τη Ζώνη 0, το σπίτι μας, και κινούμενοι προς τα έξω καταλήγουμε στη Ζώνη V, η οποία είναι το φυσικό δάσος. Κάθε ζώνη έχει κατάλληλες λειτουργίες και επιχειρήσεις. Για να αποφασίσουμε το μέγεθος και το είδος της χρήσης της κάθε ζώνης, θέτουμε τις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Πόσο παραγωγική είναι αυτή η ζώνη;
• Πόση ενέργεια, νερό και πόρους θρεπτικών ουσιών θα χρειαστεί;
• Πόσο συχνά θα χρειάζεται συντήρηση και προσοχή;

Κάθε τοποθεσία είναι διαφορετική, οπότε όταν σχεδιάζουμε την τοποθεσία μας κάνουμε συνειδητή, προσεκτική και παρατεταμένη παρατήρηση, για να βρούμε το πώς οι ζώνες και οι τομείς μπορούν να εφαρμοστούν προκειμένου να αυξήσουμε τις αποδόσεις, να μειώσουμε το μόχθο και να πορευτούμε προς μια όλο και αυξανόμενη βιωσιμότητα.

Σχετική τοποθέτηση

Αυτή είναι μια άλλη μέθοδος σχεδιασμού η οποία χρησιμοποιείται συχνά στην περμακουλτούρα και δουλεύει ταυτόχρονα με τις ζώνες και τους τομείς για να μεγιστοποιήσει τις προοπτικές της γης. Η σχετική τοποθέτηση μας δίνει τη δυνατότητα να τοποθετούμε στοιχεία όπως τα φυτά, τα οικοδομήματα και τα ζώα σε σχέση το ένα με το άλλο, προκειμένου να ενισχύσει το ένα τις λειτουργίες του άλλου. Αυτή η δεξιότητα χρειάζεται για να πετύχουμε υψηλές αποδόσεις και να μειώσουμε τη χρήση ενέργειας και νερού. Για παράδειγμα, το νερό δεξαμενής αποθηκεύεται κοντά στα μπάνια και στις κουζίνες και τα γκρίζα νερά καθαρίζονται κοντά στους κήπους όπου χρησιμοποιούνται.

Να έχουμε στο νου μας τις παρακάτω κατευθυντήριες γραμμές, που θα μας βοηθούν να παρακολουθούμε το σχέδιό μας:

• Ξεκινάμε με μικρά βήματα.
• Κάνουμε σταδιακές αλλαγές σε ένα υπάρχον σύστημα.
• Συνεχίζουμε να μετράμε το οικολογικό μας αποτύπωμα.
• Πορευόμαστε προς όλο και μεγαλύτερη βιωσιμότητα.
• Εργαζόμαστε πάνω σε ένα σχέδιο χρόνου και προϋπολογισμού.
• Καθορίζουμε μετρήσιμους στόχους και τους παρακολουθούμε.
• Αλλάζουμε τους στόχους μας εάν σκεφτούμε κάτι καλύτερο ή απροσδόκητο με ευνοϊκά αποτελέσματα.

Απόσπασμα και εικόνες από το 10ο κεφάλαιο του βιβλίου:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας» (συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ 
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας

Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα είναι μαζεμένα στην κατηγορία: Οδηγός περμακουλτούρας
Διαβάστε περισσότερα για την περμακουλτούρα εδώ ή στην κατηγορία Permaculture